پيامبر(ص) فرمود: پاره اى از پيكر من در خراسان دفن خواهد شد، هر گرفتارى كه او را زيارت كند، خدا ناراحتى او را برطرف سازد، و هر گنهكارى كه به زيارت او رود، خداوند گناه او را ببخشد. 

زيارت، يکي از نماها و نمادهاي تام تعظيم شعائر و پاسداشت مقام ملکوتي اهل بيت (ع) و بزرگان دين محسوب مي‌شود. اين که تا چه ميزان مي‌توان به پاسداشتي حقيقي و در خور آن بزرگواران نايل شد، وامدار انجام و رعايت پاره‌اي اصول و مباني است. در اين راستا، يکي از عواملي که مي‌تواند همگان را در مسير صحيح و شايسته قرار دهد، استفاده از تجارب پيشين است که حقيقتاً براي رسيدن به سرمنزل مقصود راهگشاست.

نوشتار حاضر برگرفته شده از تجارب ارزشمند و راهگشاي فرهنگ‌باناني است که در قالب دفتر نمايندگي بعثه، مدير، روحاني و مداح کاروان به زيارت عتبات عاليات مشرف شده‌اند.

هر روز که می‌گذارد، زائران زیادی از هر قوم و قبیله‌ای، از جنوب شرق آسیا تا قلب اروپا ، آمریکا و و آفریقا به شیفتگان اهل بیت (ع) می‌افزایند؛ از حاجی چینی و آمریکایی و انگلیسی گرفته تا رنگین کمانی از رنگهای مسلمان جهان اسلام را می‌شود در قبرستان بقیع دید که چطور اشک می‌ریزند.

البته زنان در حسرت زیارت بقیع از نزدیک به‌سر می‌برند و همچنان - به دلیل ممنوعیت- از پشت دیوارها و میله‌ها به راز و نیاز می‌پردازند. واقعا حال و هوایی دارد این مدینه و مسجدالنبی و حرم بقیع.

معنای بقیع چیست

بقیع در لغت به معنای زمین وسیعی است که در آن درختهای فراوان با ریشه های درخت باشد. این قبرستان در طرف شرق مدینه واقع است و از مقدس ترین قبرستان‌هایی است که جهان شاهد عظمت آن بوده و هست، زیرا این سرزمین مقدس که جز ویرانه‌ای انباشته به خاک نیست و بدون سایبان و بدون چراغ است، اجساد مطهر اهل بیت پیامبر گرامی را در آغوش خاک‌های خود گرفته است.

به عبارت دیگر، کدام سنگین دل است که به این قبرستان ویران پای بگذارد و باران اشک بر رخسارش سرازیر نشود.

قبر چهار امام بزرگوار شیعه با نهایت مظلومیت در یک محوطه بی در و پیکر به مساحت ۳۲ متر مربع در قبرستان بقیع مشهود است.

بقیه را بقیع الغرقد هم می‌گویند

علت اینکه بقیه را بقیع الغرقد نامیده‌اند، آن است که نوعی درخت خاردار در این گورستان می‌روئیده که نامش غرقد بوده، از این رو به بقیع الغرقد معروف شده است.

بقیه تا یکصد سال قبل دیوار و حصاری نداشته اما اکنون با دیواری بلند محصور گشته و از گذشته تاکنون مسلمانان از هر فرقه و مذهب، پس از زیارت رسول خدا به اینجا آمده و اهل بیت را زیارت می‌کنند.

چه بزرگوارانی در بقیع دفن شده‌اند

در این قبرستان، سبط اکبر رسول گرامی اسلام حضرت امام حسن مجتبی (ع) امام دوم شیعیان جهان، حضرت علی بن الحسین امام چهارم شیعیان جهان، حضرت محمد بن علی (ع) امام پنج شیعیان، حضرت جعفربن محمد (ع) امام ششم شیعیان مدفون هستند و قبر شریف و بدون ضریح آنان محل زیارت شیعیان و سایر مذاهب و علاقه مندان اهل بیت است.

قبر مطهر ابراهیم فرزند رسول اکرم که در سال هشتم هجرت متولد شده و ۱۸ ماه عمر کرده و در هجدهم ماه رجب دار فانی را وداع گفته در قبرستان بقیع است.

حضرت ام البنین که نام مقدس فاطمه است، همسر مکرم علی ابن ابی طالب امیر مومنان و مادر حضرت باب الحوائج ابوالفضل (ع) که در روز عاشورا فرزندانش جانشان را فدای عزیز زهرا نمودند، قبر شریفش در قبرستان بقیع است. قبر شریف فاطمه بنت اسد، والده ماجده حضرت امیر المومنان (ع) که دارای مقامات عالیه و از عظمت بسیاری برخوردار بود، کنار ائمه در قبرستان بقیع است.

قبر شریف حضرت زینب، حضرت ام الکلثوم، حضرت رقیه دختران حضرت رسول که در محل مشخصی قرار دارد، در قبرستان بقیع است. قبر مقدس حضرت عقیل بن ابی طالب و عبدالله بن جعفر طیار و اسماعیل بن امام جعفر صادق (ع) در قبرستان بقیع است.

قبور زوجات رسول الله در یک محل مشخص در داخل قبرستان بقیه است. عباس، عموی پیامبر و بسیاری از اصحاب و یاران و خویشان پیغمبر گرامی اسلام در همین قبرستان مقدس مدفون هستند. محتمل است که قبر مطهر صدیقه طاهره کنار قبور شریف چهار امام معصوم باشد.

بیت الاحزان یا قبه الحزن در شمال قبور ائمه قرار داشته و محل گریه حضرت زهرا (س) پس از رحلت پدرش بوده است.

از امیرالمومنین (ع) روایت است: هر کس به قبرستان برای زیارت اهل قبور برود، خداوند متعال ثواب پنجاه سال عبادت به او عطا فرماید و گناه پنجاه ساله او و والدینش را ببخشد.

در همین حال، شهدای واقعه حره و شهدای احد هم در قبرستان بقیع دفع شده اند. در قبرستان بقیع بیش از ده هزار نفر از صحابه ، تابعان، قراء، سادات بنی هاشم و نوادگان ائمه مدفون شده‌اند.

اولین مهاجری که از دنیا رفت، عثمان بن مظعون بود که پیامبر گرامی اسلام در تشییع جنازه او شرکت کردند و فرمودند: خوشا به حالت که دنیا تو را نپوشانید و تو نیز خود را به دنیا نپوشاندی.

قبر سعد بن معاذ، مرد والامقام از یاران وفادار پیامبر گرامی اسلام که در جنگها همراه حضرت بود و گاهی نیز نیز مورد اصابت قرار می‌گرفت. نافع (از جمله قرا بزرگ) و ابو سعید خدری (از صاحبه بزرگ) و از هواداران امیرالمومنین(ع) نیز در قبرستان بقیع است.

از بعضی از روایت استفاده می‌شود که سر مبارک حضرت امام حسین (ع) کنار قبور ائمه شیعه مدفون شده است. در محل قبر حضرت ام النبین که در ضلع شمالی قبرستان بقیع واقع شده، دو قبر دیگر نیز که قبرهای عمات رسول الله یعنی عاتکه و حضرت صفیه هستند، قرار گرفته است.

پيامبر خدا صلّى الله عليه و آله فرمود : هركس مرا يا يكى از فرزندان مرا زيارت كند، روز قيامت او را زيارت كرده، از هراس هاى آن روز نجاتش مى دهم. ـ پيامبر خدا صلّى الله عليه و آله : امّا حسن... هر كس در بقيعش او را زيارت كند، در روزى كه قدمها مى لغزند، گام او بر صراط استوار مى ماند. ـ ابراهيم بن عبدالله: حسن بن على عليه السّلام گفت: يا رسول الله، پاداش كسى كه ما را زيارت كند، چيست؟ فرمود: هركس كه مرا زنده يا مرده زيارت كند، يا پدرت را زنده يا مرده زيارت كند، يا برادرت را زنده يا مرده زيارت كند، يا تو را زنده يا مرده زيارت كند، بر من است كه او را روز قيامت نجات دهم. ـ زيد شحّام: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم: پاداش كسى كه يكى از شما را زيارت كند چيست؟ فرمود: مثل كسى است كه رسول خدا صلّى الله عليه و آله را زيارت كرده باشد. ـ ابو عبدالله حرّانى: به امام صادق عليه السّلام عرض كردم پاداش كسى كه قبر حسين عليه السّلام را زيارت كند، چيست؟ فرمود: هر كس نزد او رود و زيارتش كند و نزد او دو ركعت نماز بخواند، براى او يك حجّ پذيرفته نوشته مى شود. پس اگر چهار ركعت نماز در آن جا بخواند، براى او يك حج و يك عمره نوشته مى شود. گفتم: فدايت شوم، آيا براى هر كس كه يك امام واجب الاطاعه را زيارت كند، نيز چنين است؟ فرمود: چنين است، براى هر كس كه يك امام واجب الاطاعه را زيارت كند.ـ امام صادق عليه السّلام : هركس مرا زيارت كند، گناهانش بخشوده مى شود و فقير از دنيا نمى رود. آداب زيارت قبور امامان در بقيع ـ امام باقر يا امام صادق عليهما السّلام : هرگاه به زيارت قبور امامان عليهم السّلام در بقيع رفتى، كنار قبرشان بايست و قبله را پشت سر و قبر را رو به روى خود قرار بده، سپس بگو: «سلام بر شما پيشوايان هدايت، سلام بر شما اهل نيكى و تقوا، سلام بر شما اى حجّتها(ى خدا) بر اهل دنيا، سلام بر شما اى بر پادارندگان عدالت در ميان مردم، سلام بر شما اهل گزينش و انتخاب. سلام بر شما اى خاندان رسول خدا صلّى الله عليه و آله ، سلام بر شما اهل نجوا. گواهى مى دهم، كه شما رسانديد، خيرخواهى كرديد و در راه خدا صبر كرديد. شما را تكذيب و به شما بدى كردند، شما بخشوديد. شهادت مى دهم، كه شما امامان راه يافته و هدايت يافته ايد و اينكه پيروى از شما واجب است و سخنتان راست است و اينكه شما دعوت كرديد ولى پاسخ نگفتند، فرمان داديد ولى فرمان نبردند و اينكه شما پايه هاى دين و ستون هاى زمينيد. همواره در چشم عنايت خداييد، شما را در پشت و تيره هر پاك، جا به جا مى كند و از رَحِم هاى پاك منتقل مى سازد. جاهليتِ تيره ، شما را نيالوده و فتنه هاى هوس ها شريكتان نشده است. پاك شديد و خاستگاه شما پاكيزه شد. خداوند كيفر دهنده، بر ما بوسيله شما منّت نهاد و شما را در خانه هايى كه اجازه داده بالا رود و در آن خانه ها نام خدا ياد شود، قرار داده است و درودهاى ما را بر شما، وسيله رحمت بر ما و مايه پوشاندن و آمرزش گناهانمان قرار داده است، چرا كه شما را براى ما برگزيد و پاكى آفرينش ما را با ولايت شما كه بر ما منّت نهاد، قرار داد و ما نزد خدا، نامزد علم شما و اقرار كنندگان به تصديق ما نسبت به شما بوديم. اينجا، جايگاه كسى است كه اسراف و خطا كرده، درهم شكسته و به جنايت خويش اعتراف كرده و با اين جايگاه، اميد رهايى دارد. و اينكه به سبب شما نجات يابد؛ نجات هلاك يافتگان از پستى و نابودى. پس شفيعان من باشيد، چون من نزد شما آمده ام. چرا كه اهل دنيا از شما روى گردان شده و آيات خدا را به سخره گرفته و متكبّرانه از آن ها روى برتافتند. اى خداى پابرجايى كه اشتباه نمى كند، اى آن كه ابدى است و اهل بازيچه نيست و بر هر چيز احاطه دارد، (خدايا) بر من منّت دارى كه توفيقم دادى و پيشوايانم را به من شناساندى و به آنچه مرا بر آن استوار داشتى، آنگاه كه بندگانت از آن روى تافته و نسبت به شناخت آن جاهل شده وحقّ او را سبك شمرده و به ديگرى گرويدند. بر من منت دارى، با گروههايى كه آنان را نيز مخصوص ساختى به آنچه مرا بدان ويژه ساختى. تو را سپاس، كه نزد تو در اين جايگاهم، ياد شده و نوشته شده ام. پس از آنچه اميد دارم، نا اميدم مكن و در آنچه كه در اين جايگاه از تو خواستم، ناكامم مگردان. به حرمت محمّد و دودمان پاك او». و هر چه دوست دارى، براى خودت دعا کن